Zastosowanie USG w gabinecie fizjoterapeutycznym
Badanie USG jest najczęściej kojarzone z wizytami kobiet w ciąży u lekarza. Jednak coraz powszechniejszym zjawiskiem jest wykorzystywanie tego narzędzia nie tylko przez ginekologów, ortopedów czy internistów – ale także przez fizjoterapeutów. Pewnie zastanawiasz się Drogi Czytelniku, z czego to wynika. Przecież rehabilitant jest od tego, aby usprawniać, a nie wykonywać specjalistyczne badania. Otóż nie do końca. Zastanówmy się jakie znaczenie ma USG w codziennej praktyce fizjoterapeutycznej.
NA CZYM POLEGA BADANIE USG?
Jak dobrze wiemy, jest to jedna z technik diagnostyki obrazowej. USG, czyli inaczej ultrasonografia wykorzystuje fale ultradźwiękowe (drgania mechaniczne), które są generowane przez głowicę. Niektóre z nich odbijają się od tkanek i są przetwarzane przez komputer w celu wizualizacji tkanek organizmu. Jest to powszechnie stosowane narzędzie diagnostyczne zarówno przez lekarzy, jak i rehabilitantów. Pozwala ono na ocenę stanu narządów wewnętrznych, nerwów, naczyń oraz układu ruchu zarówno w spoczynku, jak i w ruchu – co jest jego niepodważalną zaletą.
Pamiętajmy, że fale ultradźwiękowe są stosowane w rehabilitacji już od wielu, wielu lat – w ramach medycyny fizykalnej. Zabieg fizykoterapeutyczny wykorzystujący wpływ ultradźwięków na tkanki jest chętnie wykorzystywany w różnych zespołach bólowych. W ostatnim czasie zwrócono jednak uwagę, że rehabilitacja może być wzbogacona o jeszcze inne zastosowanie fali ultradźwiękowej.
Badanie USG u fizjoterapeuty ma nieco inne cele niż to, które jest przeprowadzane przez lekarzy. Najważniejsza różnica jest taka, że rehabilitant nie stawia diagnozy na podstawie wyników badań – do tego uprawniony jest tylko lekarz. Fizjoterapeuta może natomiast ocenić stan czynnościowy, czyli funkcje konkretnych elementów układu mięśniowo-szkieletowego w celu jak najlepszego zaplanowania terapii dla danego pacjenta. Co ciekawe, USG wcale nie musi być stosowane tylko jako element uzupełniający ocenę funkcjonalną. Wielu fizjoterapeutów wykorzystuje to narzędzie także w trakcie terapii, jako tzw. sonofeedback. Dzięki niemu, pacjent widzi na ekranie aktywność swoich mięśni, więc nauka nowych, prawidłowych wzorców ruchowych oraz ćwiczeń staje się dużo łatwiejsza. Ma to ogromne znaczenie w pracy z takimi strukturami jak mięsień poprzeczny brzucha, mięśnie dna miednicy lub mięśnie wielodzielne. Przy okazji, jest to świetny sposób na natychmiastową ocenę postępów terapii. Warto także wiedzieć, że badanie USG u fizjoterapeuty otrzymało swoją międzynarodową nazwę, tj. Rehabilitative Ultrasound Imaging (RUSI).
BADANIE USG U FIZJOTERAPEUTY – WSKAZANIA
Jakie są wskazania do przeprowadzenia badania USG u fizjoterapeuty? Przede wszystkim – musi być to problem, dysfunkcja dotycząca układu ruchu (np. ból stawów, mięśni lub ograniczony zakres ruchu w stawach). Jeśli niepokoją Cię objawy związane z narządami wewnętrznymi brzucha i klatki piersiowej, to wtedy koniecznie zgłoś się do lekarza. Pamiętaj także, że nie każdy fizjoterapeuta ma w swojej ofercie wykorzystanie ultrasonografii – warto się wcześniej o to zapytać – jeżeli zależy nam na tej formie oceny tkanek.
W badaniu USG u fizjoterapeuty można zobaczyć i ocenić:
- pracę, synchronizację oraz kolejność aktywowania się poszczególnych grup mięśniowych,
- wielkość i wymiary badanych tkanek,
- uszkodzenia strukturalne tkanek, które mogą być przeciwwskazaniem do niektórych form terapii,
- zachowanie oglądanych struktur w czasie rzeczywistym, zarówno w spoczynku, jak i w ruchu, a także w różnych pozycjach, odzwierciedlających codzienne czynności,
- zbliznowacenia tkanek,
- zmiany zwyrodnieniowe i urazowe ścięgien, przebieg procesu ich gojenia się,
- wysięki w obrębie stawów,
- jakość chrząstki stawowej,
- stan więzadeł i łąkotek.
CZY BADANIE USG JEST BEZPIECZNE?
Bez wątpienia, ultrasonografia jest procedurą bezpieczną i nieinwazyjną, a także bardzo dobrze odbieraną przez pacjentów. Niepodważalnym atutem tego narzędzia jest brak promieniowania jonizującego, dzięki czemu może być wykonywane w większości przypadków bez ograniczeń. Jest szczególnie chętnie wykorzystywane przez fizjoterapeutki uroginekologiczne oraz terapeutów zajmujących się szeroko pojętą ortopedią.
Coraz więcej ośrodków rehabilitacyjnych wykorzystuje USG w codziennej pracy z pacjentami. Bez wątpienia przyczynia się to do planowania skuteczniejszych programów terapeutycznych, co w konsekwencji istotnie zmniejsza czas usprawniania. To dodatkowe narzędzie diagnostyczne znacznie ułatwia proces leczenia na każdym jego etapie. Warto także wiedzieć, że wciąż trwają badania nad innymi możliwościami, o które dziedzina ultrasonografii może wzbogacić pracę fizjoterapeutów – RUSI jest ciągle rozwijającą się dyscypliną, dlatego z niecierpliwością wypatrujemy kolejnych wieści z medycznego świata nauki.
Źródła:
- Fernández-Carnero S., Martin-Saborido C., Achalandabaso Ochoa-Ruiz de Mendoza A., Ferragut-Garcias A., Cuenca-Zaldivar J.N., et al.: The Role of Rehabilitative Ultrasound Imaging Technique in the Lumbopelvic Region as a Diagnosis and Treatment Tool in Physiotherapy: Systematic Review, Meta-Analysis and Meta-Regression. J Clin Med. 2021 Dec 3;10(23):5699.
- Wolny T., et al.: USG-feedback–nowość w polskiej fizjoterapii. Fizjoter Pol 4.4 (2012): 293-303.
- Olesiak B., Wall M.: Znaczenie badania ultrasonograficznego w pracy fizjoterapeuty.
