Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego – diagnostyka i leczenie
Staw biodrowy jest kluczowym elementem układu ruchu. Uczestnicząc w większości czynności, które wykonujemy każdego dnia jest narażony na liczne urazy i zmiany zwyrodnieniowe.
W dzisiejszym artykule chcielibyśmy omówić jedną ze struktur budujących powyższe połączenie stawowe. Drogi Czytelniku, spróbujemy Ci przybliżyć kwestię uszkodzeń obrąbka stawu biodrowego. Jest to chrzęstno-włóknisty element otaczający panewkę kości biodrowej, w której osadzona jest kulista głowa kości udowej. Jego głównym zadaniem jest pogłębienie panewki, zwiększenie dopasowania powierzchni stawu oraz ochrona głowy kości udowej przed uderzeniami o jej kostny brzeg. Umożliwia to bezpieczny i pełny ruch w stawie oraz zachowanie jego stabilności podczas codziennych czynności.
Przyglądając się bliżej temu zagadnieniu, spróbujemy odkryć skąd mogą brać się uszkodzenia obrąbka. Ponadto zwrócimy uwagę na charakterystyczne objawy, które mogą nam sygnalizować tego rodzaju dysfunkcję oraz zastanowimy się, w jaki sposób dzisiejsza fizjoterapia i ortopedia mogą nam pomóc w powrocie do pełnej sprawności.
NA CZYM POLEGA USZKODZENIE OBRĄBKA STAWU BIODROWEGO?
Staw biodrowy jest wzmocniony wieloma więzadłami, solidną torebką stawową, silnym układem mięśniowym oraz licznymi strukturami chrzęstnymi i kostnymi. Ponadto obrąbek stawu biodrowego jest wytrzymałą strukturą, która jest bardzo dobrze przystosowana do przenoszenia dużych obciążeń. Dolny obszar obrąbka jest najszerszy i wynosi do 6,4 mm, natomiast najgrubszy jest w górnej części – do 5,5 mm. Skąd zatem biorą się uszkodzenia obrąbka stawu biodrowego? Zwróćmy uwagę na to, że różne pozycje stawu biodrowego poddają go siłom rozciągającym i ściskającym, które mogą prowadzić do mikrourazów w jego obszarze. Głównymi przyczynami uszkodzeń są:
- gwałtowne urazy pojawiające się w wyniku zadziałania dużej siły,
- niewielkie urazy powielające się podczas codziennych czynności, które po latach mogą wywołać dyskomfort i ból,
- nieprawidłowości anatomiczne: zaburzenia w budowie panewki lub głowy kości udowej (np. konflikt udowo-panewkowy),
- choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego,
- wiotkość torebki stawowej,
- powtarzające się ruchy w skrajnych zakresach (tancerze baletowi),
- dysplazja, czyli wrodzone zaburzenia budowy panewki.
DIAGNOSTYKA, CZYLI TEST NA USZKODZENIE OBRĄBKA
Diagnostyka uszkodzeń obrąbka stawowego opiera się na szczegółowym wywiadzie oraz badaniu fizykalnym. Charakterystycznymi ich objawami są: ból po przedniej stronie biodra lub w pachwinie (omawiana struktura ma wolne zakończenia nerwowe, dlatego może generować dolegliwości bólowe), który może promieniować do kolana, ograniczenia zakresu ruchu oraz uczucie przeskakiwania, klikania lub blokowania w stawie. Objawy bólowe narastają stopniowo, pojawiają się w większości przypadków w nocy oraz mają charakter ciągły i tępy. Nasilają się podczas chodu, obracania się, długotrwałego siedzenia i biegania. Podczas badania specjalista może wykonać test na uszkodzenie obrąbka, polegający na prowokacji objawów bólowych charakterystycznych dla omawianego zaburzenia. W większości przypadków należy wykonać kilka różnych prób prowokacyjnych w celu potwierdzenia diagnozy. Otrzymane wyniki testów na uszkodzenie obrąbka są niezwykle przydatne w planowaniu dalszego leczenia fizjoterapeutycznego. Rozpoznanie potwierdza się badaniami obrazowymi np. rezonansem magnetycznym. Uraz obrąbka może także uwidocznić się podczas artroskopii stawu.
LECZENIE OBRĄBKA STAWU BIODROWEGO
W przypadku pojawienia się objawów wskazujących na uszkodzenie obrąbka, w pierwszej kolejności zaleca się leczenie zachowawcze obejmujące odpoczynek (np. przerwa w aktywności sportowej), przyjmowanie leków przeciwbólowych z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, iniekcje dostawowe, modyfikację aktywności pacjenta oraz odpowiednio ukierunkowaną fizjoterapię funkcjonalną. Celem rehabilitacji jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, zwiększenie siły i kontroli mięśniowej, poprawa stabilności stawu oraz poprawa funkcji w zakresie wykonywanych czynności. Osiągnięcie powyższych rezultatów jest możliwe dzięki współpracy pacjenta z rehabilitantem, zabiegom fizykoterapeutycznym, terapii manualnej oraz odpowiednio dobranym ćwiczeniom nakierowanym na naukę prawidłowych wzorców ruchowych i wykorzystywanie ich w aktywności sportowej.
Leczenie operacyjne obrąbka stawu biodrowego wpływa na jego biomechanikę i jest rozważane w przypadku, jeżeli dotychczas stosowane sposoby zachowawcze nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Do obecnie stosowanych metod zalicza się resekcję, naprawę lub rekonstrukcję obrąbka. Zdarza się, że zabiegi resekcji predysponują do późniejszych zmian zwyrodnieniowych w stawie i mogą być dla niego szkodliwe, dlatego są stosowane w przypadku niewielkich, obwodowych urazów, które nie pogarszają jego funkcjonalności. Naprawę przeprowadza się w przypadku tkanki o dobrej jakości, ale niestabilnej w miejscu mocowania. Lekarze mogą również zdecydować się na metodę rekonstrukcyjną (np. z wykorzystaniem pasma biodrowo-piszczelowego lub ścięgna mięśnia smukłego) w przypadku całkowitego braku obrąbka lub jego poważnego, rozległego i nieodwracalnego uszkodzenia. Pamiętaj, że podjęcie decyzji o zabiegu chirurgicznym nie zwalnia ze współpracy z fizjoterapeutą, którego zadaniem jest właściwe przygotowanie pacjenta do leczenia operacyjnego oraz tzw. rehabilitacja pooperacyjna.
Czy warto wybrać się do specjalisty z objawami, które opisaliśmy w niniejszym wpisie? Może być to lekarz albo fizjoterapeuta, a najlepiej jeden i drugi 😊. Wydaje się, że uszkodzenia tak małej struktury jak obrąbek stawu biodrowego są nieistotne, a do bólu można się przyzwyczaić. Zwróćmy jednak uwagę na to, że wszelkie tego rodzaju dysfunkcje, jak ta opisana w dzisiejszym tekście mogą predysponować do procesów zwyrodnieniowych w stawie, a nawet je przyspieszać. W konsekwencji może rozwinąć się zaawansowana choroba zwyrodnieniowa prowadząca do poważnych zaburzeń w codziennym funkcjonowaniu, a nawet niepełnosprawności. Ponadto, jeżeli istnieje możliwość likwidacji objawów, które obniżają jakość życia i są one dla nas źródłem dyskomfortu to warto z tego skorzystać. We współpracy z lekarzem i fizjoterapeutą, z pewnością uda Ci się wrócić do ulubionych czynności, a nawet aktywności sportowej. Nigdy nie należy ignorować sygnałów, które wysyła nasz organizm. Wczesna reakcja na pojawienie się dolegliwości bólowych może zaowocować krótkim i skutecznym leczeniem, co ma szczególne znaczenie w przypadku pasjonatów sportu, gdzie bardzo często czas ma kluczowe znaczenie.
Źródła:
- Białoszewski D.: Fizjoterapia w ortopedii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
- Bsat S., Frei H., Beaulé P.E.: The acetabular labrum: a review of its function. Bone Joint J. 2016 Jun;98-B(6):730-5.
- Dutton M.: Ortopedia Duttona t.3. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2014.
- Kapetanakis S., Dermon A., Gkantsinikoudis N., Kommata V., Soukakos P., Dermon C.R.: Acetabular labrum of hip joint in osteoarthritis: A qualitative original study and short review of the literature. J Orthop Surg (Hong Kong). 2017 Sep-Dec;25(3):2309499017734444.
- Su T., Chen G.X., Yang L.: Diagnosis and treatment of labral tear. Chin Med J (Engl). 2019 Jan 20;132(2):211-219.
- Wolff A.B., Grossman J.: Management of the Acetabular Labrum. Clin Sports Med. 2016 Jul;35(3):345-360.
