Wady kolan – czym są i w jaki sposób im zapobiegać?
Termin wad postawy przywołuje dość jednoznaczny obraz problemów z kręgosłupem. W rzeczywistości nieprawidłowa postawa ciała dotyczy też innych części naszego ciała, w tym także problemów w obrębie kończyn dolnych. Czy wady kolan są rzeczywiście niebezpieczne dla zachowania właściwej sylwetki?
Na czym polega problem koślawych kolan?
Nieprawidłowości określane terminem kolana koślawego dotyczą sytuacji, w której naturalną pozycją dla kończyny dolnej jest odwiedzione podudzie. Koślawość pomiędzy stawami kolanowymi określa się zazwyczaj za pomocą miary kątowej (10–15° oznacza normę). Innym sposobem dla określenia rozmiaru koślawienia jest zmierzenie rozstępu pomiędzy kostkami przyśrodkowymi, jednakowo przy zwartych i wyprostowanych stawach kolanowych (4–5 cm oznacza normę).
Sama koślawość może rozwijać się na rozmaitych płaszczyznach, dlatego też wyróżnia się jej kilka rodzajów np. wrodzoną, pokrzywiczą, porażenną, powypadkową oraz statyczną. Ten ostatni model okazuje się najczęstszym z odnotowywanych przypadków i stanowi wynik nadmiernego, długotrwałego a przede wszystkim regularnego obciążania kończyn dolnych. Stopniowe deformacje połączeń stawowych i innych struktur narządu ruchu powoduje zaburzenie naturalnej stabilizacji, co w efekcie powoduje dążenie stawów kolanowych do pozycji koślawości.
Jakie są objawy kolana koślawego?
Wada postawy o charakterze kolan koślawych w znacznej mierze dotyka układu kostnego oraz systemu mięśniowo-więzadłowego. W pierwszym przypadku pacjenci borykają się z problemami patologicznego przyrostu kłykcia wewnętrznego kości udowej, nieprawidłowego skrzywienia kości udowej bądź piszczelowej czy nadmiernego skręcenia podudzia na zewnątrz. Niejednokrotnie staw kolanowy dąży do przeprostu, a ogrom występujących zmian powoduje zwiększenie nacisku i patologiczne napięcie po zewnętrznej stronie kończyny dolnej. Jednym z następstw może być wyraźne ograniczenie wzrostu kości i pojawienie się deformacji strukturalnych.
Struktury mięśniowo-więzadłowe przy kolanach koślawych charakteryzuje wyraźny dysbalans napięciowy. Część elementów zostaje nadmiernie skrócona i przykurczona (m.in. pasmo biodrowo-piszczelowe, mięśnie dwugłowe uda, a także więzadło poboczne strzałkowe), aby inne uległy patologicznemu osłabieniu i wyraźnemu rozciągnięciu (tj. głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda, rozcięgna mięśni półbłoniastego, półścięgnistego i krawieckiego oraz więzadła pobocznego piszczelowego).
Czym są kolana szpotawe?
Najprościej pisząc, szpotawe kolana jest to wada stanowiąca swoistą przeciwność dla kolan koślawych. Oznacza to, że podudzie kończyny dolnej jako zwyczajową i nawykową pozycję przyjmuje nadmierne przywiedzenie. Podobnie jak w przypadku kolan koślawych, tak i dla kolan szpotawych „rozmach” zmian patologicznych jest oceniany miarą kątową i długością w centymetrach. Sytuacja jest znamienna także w przypadku przyczyn. Szpotawość także może być wynikiem statycznego i nieprawidłowego obciążania kończyn, urazów i uszkodzeń, zmian krzywiczych, dziedziczenia czy stanów porażennych.
Jakie są objawy szpotawych kolan?
Nie będzie zaskoczeniem, że układ mięśniowo-więzadłowy napotyka problemy będące dokładną odwrotnością nieprawidłowości występującymi w trakcie deformacji o charakterze koślawości. W związku z tym mięśnie dwugłowe uda, mięśnie i więzadło poboczne strzałkowe oraz pasmo biodrowo-piszczelowe ulegną nadmiernemu rozciągnięciu i patologicznemu osłabieniu. Nietrudno domyślić się, że więzadła poboczne piszczelowe, rozcięgna mięśni półbłoniastych, półścięgnistych i krawieckich wraz z głową przyśrodkowa czworogłowego uda zostaną przykurczone oraz objęte patologicznie podwyższonym napięciem.
Wady kolan i ich rehabilitacja – jak ją realizować?
W leczeniu i przeciwdziałaniu wszelkim wadom postawy najlepsze wyniki odnotowuje wprowadzenie fizjoterapii, która bazuje przede wszystkim na gimnastyce korekcyjnej i aktywnej rehabilitacji. Kluczowym punktem dla postępowania terapeutycznego w obu przypadkach omawianych wad kolan jest określenie stopnia zaawansowania zmian strukturalnych i funkcjonalnych. Na tej podstawie fizjoterapeuci mogą przygotować indywidualny plan ćwiczeń, którego celami będzie:
- odzyskanie równowagi w zakresie nieproporcjonalnego rozkładu napięcia mięśniowego,
- korekcja ustawienia kończyn dolnych i przywrócenie prawidłowej liniowości struktur,
- wzmocnienie osłabionych grup mięśniowych dla rozciągnięcia nadmiernie przykurczonych struktur,
- reedukacja posturalna i prawidłowego cyklu chodu (np. symetrycznego obciążania kończyn dolnych i nauka prawidłowego rozkładu ciężaru ciała),
- przywrócenie prawidłowego zakresu ruchomości stawowej i elastyczności elementów narządu ruchu.
Oprócz gimnastyki korekcyjnej i terapii ruchem bardzo dobre wyniki przynosi fizykoterapia, która może okazać się pomocna np. dla zniesienia nadmiernego napięcia nadmiernie napiętych struktur. Zabiegi z zakresu termoterapii (np. diatermia krótkofalowa czy naświetlania lampami) mogą być wartościowe dla wstępnego przygotowania aparatu ruchu do ćwiczeń, zwłaszcza gdy przykurcze w obrębie połączeń stawowo-więzadłowych utrudniają wykonywanie aktywności czy powodują wyraźne ograniczenie zakresu ruchu. Niemniej jednak każdy pacjent będzie wymagał indywidualnego podejścia i terapii, co wiąże się z zupełnie odmiennymi możliwościami ruchowymi czy poziomem występujących zmian i nieprawidłowości.
Jeśli powyższy problem dotyczy także Ciebie, skontaktuj się z nami! Centrum rehabilitacji i terapii Open Medical tworzą wysoko wyspecjalizowani lekarze, którzy nie tylko posiadają ogromną wiedzę i lata doświadczenia, a także dbają o ciepłą atmosferę. Dołącz do grona zadowolonych pacjentów Open Medical i zacznij żyć pełnią życia!
