Rehabilitacja w chorobie Parkinsona
Częstość występowania choroby Parkinsona wynosi od 100 do 200 przypadków na 100 000 osób populacji ogólnej. Ich większa część jest odnotowywana u mężczyzn aniżeli u kobiet, a dodatkowo, głównie dotyka społeczeństwo w wieku od 50 do 60 lat. Fizjoterapia w przypadku tej choroby stanowi jeden z kluczowych elementów leczenia. Niniejszy teksty przybliża nieco temat przyczyn, objawów, i przede wszystkim samego procesu rehabilitacji pacjenta z chorobą Parkinsona.
Choroba Parkinsona i jej przyczyny
Mianem choroby Parkinsona określa się schorzenie o podłożu neurologicznym, wykazujące postępujący charakter. Pomimo upływu lat od wykrycia tej choroby jej przyczyny wciąż nie zostały do końca poznane, ale uczeni starają się nie składać broni. Źródeł choroby Parkinsona należy doszukiwać się w kilku aspektach. Część specjalistów przypuszcza, że zwiększone ryzyko zachorowań mają osoby obcujące z metalami ciężkimi bądź pestycydami, które mogą powodować rozmaite mutacje genetyczne. Inną domniemaną przyczyną może być związek chemiczny MPTP, substancja o działaniu wysoce neurotoksycznym, która często prowadzi do rozwoju objawów podobnych przy Parkinsonie (wówczas mowa o parkinsonizmie, co należy różnicować i traktować jako osobną jednostkę chorobową).
Najbardziej prawdopodobna teza o chorobie Parkinsona związana jest z mechanizmem jej działania w organizmie człowieka. Mowa o patologicznym zaniku istoty czarnej, jeden ze struktur tworzących śródmózgowie. Zmniejszenie ilości komórek tworzących istotę czarną powoduje z kolei upośledzenie wydzielania oraz spadek ogólnej zawartości dopaminy w układzie nerwowym nawet do 20%. Dopamina jest jednym z fundamentalnych neurotransmiterów, związków chemicznych oddziałujących na konkretne typy receptorów. Funkcja dopaminy jest ściśle powiązana z miejscem swojego działania, jednak do jej głównych zadań należy:
- regulacja czynności ruchowych jak napęd, koordynacja czy napięcie mięśniowe (układ pozapiramidowy)
- odczuwanie emocji, wyższe czynności ruchowe (układ limbiczny)
- wydzielanie hormonów – prolaktyny i gonadotropiny (podwzgórze)
Jakie są objawy choroby Parkinsona? Obraz kliniczny pacjenta z PD
W przypadku choroby Parkinsona mamy do czynienia z charakterystycznym obrazem klinicznym pacjenta. Na pierwszy plan wysuwa się grupa objawów osiowych, będących dość jednoznacznym sygnałem na występowanie tego schorzenia. Przede wszystkim mowa tutaj o drżeniu spoczynkowym, o jednostajnej częstotliwości (zwykle od 4 do 6 Hz), rozpoczynającym się zwykle od palców jednej ręki i prowadzącym do upośledzenia czynności motoryki małej (czyli czynności precyzyjnych). Drżenie może jednak obejmować też głowę i kończyny dolne. W dalszej kolejności należy wymienić sztywność, będącą przejawem nadmiernego napięcia mięśniowego. Patologicznie wzmożony tonus mięśniowy może z kolei objawiać się w dwóch typach: koła zębatego (tj. sztywność przerywana) lub rury ołowianej (tj. sztywność ciągła, jednostajna). Dominującym objawem osiowym jest jednak ogólne spowolnienie ruchowe (bradykinezja), które wynika z ograniczonej ilości dopaminy. Chorzy prezentują też charakterystyczny rodzaj chodu – na szerokiej podstawie (z uwagi na problemy z równowagą), powolny i drobnymi krokami. W trakcie ruchu często dochodzi do tzw. zamrożenia pacjenta (ang. freezing), prowadzące to zatrzymania się pacjenta w miejscu (faza OFF), aby po chwili znów odzyskał możliwości ruchowe (faza ON). Stan ten zwykle pojawia się co 3 – 4 godziny i jest uzależniony od stanu chorego.
Osobną kwestią jest postawa „parkinsoników”. Sylwetka pacjentów jest zwykle pochylona do przodu, większość połączeń stawowych jest w ustawieniu zgięciowym, a ich twarz przybiera charakter „maskowaty” (zubożenie emocjonalne, problemy z pracą mięśni mimicznych). Nie można też zapomnieć o towarzyszących objawach wegetatywnych, które zazwyczaj przejawiają się pod postacią ślinotoku, łojotoku twarzy czy też napadowych zaburzeń potliwości (co wynika z ogólnego zaburzenia termoregulacji). Część pacjentów może dodatkowo prezentować zaburzenia natury psychicznej i emocjonalnej.
Kompleksowa fizjoterapia to podstawa
Fizjoterapia w chorobie Parkinsona jest niepodważalnie wielka. Rehabilitacja powinna towarzyszyć pacjentowi praktycznie od momentu postawienia diagnozy, a to z uwagi na fakt, że stanowi jeden z najskuteczniejszych sposobów ograniczenia postępów choroby. Ruch pozwala na wzmożenie 3 naturalnych sił obronnych organizmu poszkodowanego przed powikłaniami, które mogą wynikać ze wspomnianego spowolnienia ruchowego.
Fizjoterapeuci podczas pracy z pacjentem powinni być skupieni przede wszystkim na ćwiczeniach, które ułatwią choremu naukę prawidłowego rozkładu ciężaru ciała przy zaburzonej równowadze. Z uwagi na zgięciową postawę, środek ciężkości ciała jest zwykle przesunięty do przodu, co wzmaga ryzyko upadków i dodatkowe uszkodzenie narządu ruchu. Terapeuta pracuje nad prawidłową liniowością struktur i przywróceniem tzw. wyprostowanej sylwetki, wykorzystuje ćwiczenia koordynacyjne, trening oddechowy, a także skupia się na mięśniach mimicznych twarzy.
Warto pamiętać, że terapia powinna odbywać się w fazie ON, kiedy to możliwości ruchowe pacjenta nie zostały wyłączone przez ograniczoną ilość produkowanej dopaminy. Bardzo dobrym uzupełnieniem pracy jest wprowadzenie elementów terapii zajęciowej oraz wykorzystania przyrządów (np. piłeczki, taśmy, laski gimnastyczne), które pozwolą na kształtowanie u chorego samodzielności w zakresie czynności dnia codziennego.
Jeśli powyższy problem dotyczy także Ciebie, skontaktuj się z nami telefonicznie pod numerem 12 342 81 80 bądź wyślij e-maila na adres info@openmedical.pl. Centrum rehabilitacji i terapii Open Medical tworzą wysoko wyspecjalizowani lekarze, którzy nie tylko posiadają ogromną wiedzę i lata doświadczenia, a także dbają o ciepłą atmosferę. Dołącz do grona zadowolonych pacjentów Open Medical i zacznij żyć pełnią życia!
