Niestabilność nerwu łokciowego – jak zapobiegać i leczyć?
Czy uderzyłeś kiedyś małym palcem u stopy o kant szafki? Czy stuknąłeś kiedykolwiek przyśrodkową stroną łokcia o krawędź jakiegoś mebla? W dzisiejszym tekście skupimy się na tym ostatnim przypadku. Któż z nas nie zna tego uczucia kiedy przez kilka sekund wydaje nam się, że nie ma gorszego bólu na świecie? Zazwyczaj są to sytuacje naprawdę rzadko występujące i sporadyczne – niefortunne. Jednak u niektórych osób nabierają charakteru przewlekłego, przekształcając się w tzw. zespół rowka nerwu łokciowego.
CZYM JEST ZESPÓŁ KANAŁU NERWU ŁOKCIOWEGO?
Zespół kanału nerwu łokciowego – tak jak opisywany ostatnio przez nas nerwiak Mortona – należy to schorzeń o charakterze uciskowym, w wyniku których dochodzi do podrażnienia nerwu na którymś fragmencie jego przebiegu. Jest to druga najczęściej występująca neuropatia uciskowa kończyny górnej – zaraz po zespole cieśni nadgarstka. Jak pewnie wiesz – włókna nerwowe mogą być bardzo długie. Na swojej „trasie” od rdzenia kręgowego do tkanek docelowych muszą wielokrotnie przeciskać się między mięśniami oraz strukturami kostno-więzadłowymi. Dzieje się tak również w przypadku nerwu łokciowego, którego włókna zdążają od splotu ramiennego, przez przyśrodkową część ramienia i przedramienia aż do palców, oddając po drodze gałęzie zaopatrujące niektóre mięśnie przedramienia i ręki ruchowo, a także czuciowo skórę grzbietowej strony palców małego, serdecznego i połowy środkowego oraz dłoniowej części palca małego i serdecznego. Szczególnym miejscem, gdzie dochodzi do ucisku nerwu łokciowego jest płytki rowek kostny na przyśrodkowej stronie łokcia, który znajduje się tuż pod skórą.
Zespół rowka nerwu łokciowego częściej dotyka mężczyzn, a jego najpowszechniejszymi przyczynami są: brak stosowania się do zasad ergonomii w pracy (np. długotrwałe utrzymywanie łokci w pozycji zgięciowej), skłonność to niestabilności nerwu i jego przemieszczania poza kanał kostny, urazy i guzy w okolicy wyżej opisanego kanału, choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, zaburzenia krążenia, przeciążenia, długotrwały ucisk (np. wśród kierowców trzymających łokieć na otwartym oknie samochodu lub u osób stale korzystających z kul łokciowych). Rzadziej są to powikłania cukrzycowe.
Warto pamiętać o tym, że zespół kanału nerwu łokciowego może towarzyszyć także sportowcom wykonującym rzuty. Są to ruchy wymuszające koślawienie stawu, które powoduje ciągłe napinanie włókien nerwu łokciowego przebiegających w tamtej okolicy. Innym czynnikiem predysponującym u miotaczy jest zwiększona masa mięśni zginaczy, których skurcz powoduje uciśnięcie.
Zwróćmy uwagę na to, że zawiły przebieg omawianej struktury nerwowej sprawia, że istnieje kilka charakterystycznych miejsc, gdzie może dojść do podrażnienia. Omówienie każdego z tych zespołów wykracza poza nasz temat, ale nie wchodząc w szczegóły pamiętaj, że ucisk nerwu łokciowego może pojawić się:
- w okolicy przegrody międzymięśniowej na przyśrodkowej stronie ramienia,
- w regionie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej,
- w omawianym dzisiaj rowku kostnym nerwu łokciowego,
- w okolicy nadgarstka.
ZESPÓŁ ROWKA NERWU ŁOKCIOWEGO – OBJAWY
Objawy zespołu rowka nerwu łokciowego odnoszą się do struktur anatomicznych i obszarów przez niego zaopatrywanych i są to zwykle:
- promieniujące dolegliwości bólowe w okolicy przyśrodkowej strony łokcia,
- zaburzenia czucia na wewnętrznej stronie przedramienia oraz na serdecznym i małym palcu,
- uczucie drętwienia, rwania lub mrowienia,
- osłabienie siły mięśniowej zaopatrywanych mięśni ręki i przedramienia, a w zaawansowanych przypadkach nawet zaniki mięśniowe, prowadzące do tzw. ręki szponiastej,
- trudności z utrzymaniem ołówka, długopisu lub z otwieraniem słoików.
Powyżej wymienione objawy zespołu rowka nerwu łokciowego nasilają się przy czynnościach związanych z dużym zgięciem stawu, np. podczas długich rozmów telefonicznych. Niekiedy zdarza się, że dolegliwości wybudzają ze snu, ponieważ znaczna grupa osób śpi z ugiętymi kończynami górnymi.
CO ROBIĆ W PRZYPADKU UCISKU NERWU ŁOKCIOWEGO?
Jak to zwykle w naszym medycznym fachu bywa, opcje są dwie – leczenie zachowawcze lub operacyjne. Najczęściej jednak w przypadku przewlekłego występowania objawów zespołu rowka nerwu łokciowego stosuje się metody nieoperacyjne w gabinecie fizjoterapeuty. Są to między innymi techniki manualne poprawiające odżywienie i ślizg tkanek wokół nerwu, a także ćwiczenia neuromobilizacyjne. Nie bez znaczenia pozostają także zalecenia do domu. Obejmują one częste przerwy w pracy, połączone z ruchami prostowania łokcia, stosowanie ortezy na noc oraz dostosowanie miejsca przy biurku w taki sposób, aby zlikwidować konieczność opierania łokci o biurko i podłokietnik lub zaopatrzyć się w miękką podpórkę.
Dopiero jeżeli powyższe działania są nieskuteczne, lekarz może zadecydować o operacyjnym odbarczeniu nerwu.
Nie zapominajmy, że zespół kanału nerwu łokciowego to schorzenie, które może pogarszać jakość życia, szczególnie w zakresie czynności manualnych takich jak pisanie czy wieszanie prania na sznurku. W łagodniejszych przypadkach pomocne są nieznaczne zmiany w otoczeniu pracy oraz fizjoterapia celowana w przyczynę problemu. Zaawansowane stany często wymagają interwencji chirurgicznej, aby odbarczyć nerw. Zrozumienie przyczyn oraz objawów zespołu rowka nerwu łokciowego jest kluczowe dla zapobiegania trwałym uszkodzeniom nerwu łokciowego prowadzącym do niepełnosprawności. Odpowiednie leczenie tego schorzenia pozwala na powrót do pełnej sprawności i normalnej aktywności zawodowej oraz codziennej.
Źródła:
- Andrews K., Rowland A., Pranjal A., Ebraheim N.: Cubital tunnel syndrome: Anatomy, clinical presentation, and management. J Orthop. 2018 Aug 16;15(3):832-836.
- Brotzman S. B., Wilk K. E.: Rehabilitacja ortopedyczna. Tom 1. Wydanie I. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008.
