Stwardnienie rozsiane – przyczyny, objawy i rehabilitacja
Szacuje się, że ponad 2 300 000 osób na świecie cierpi z powodu stwardnienia rozsianego. Około 700 000 przypadków jest odnotowywanych w Europie, a sama choroba znacznie częściej dotyka osoby młode. Choć problem jakim jest stwardnienie rozsiane jest wciąż aktualny i nadal jest to schorzenie nieuleczalne, to warto mieć świadomość o ogromnej roli fizjoterapii zarówno dla pacjentów, jak i ich bliskich.
Co nazywamy stwardnieniem rozsianym?
Sclerosis multiplex (SM) czy też właśnie stwardnienie rozsiane to niezwykle poważna choroba neurologiczna, która często rozwija się wśród osób młodych. Zwykle rozwija się pomiędzy 2, a 40 rokiem życia, choć istnieją przypadki jej występowania u dzieci lub osób starszych. Istota choroby polega na powstawaniu rozsianych ognisk demielinizacyjnych w obrębie układu nerwowego (tj. mózgu i rdzenia kręgowego). One natomiast prowadzą do reakcji autoagresji organizmu względem własnych osłonek mielinowych, co w konsekwencji, powoduje stopniowe upośledzenie funkcji systemu nerwowego i zaburzenie zdolności regeneracyjnych jego komórek (tj. neuronów). Zaawansowane postaci stwardnienia rozsianego z łatwością mogą doprowadzić do całkowitego zniszczenia aksonów, a w konsekwencji do postępującej degradacji całego układu nerwowego.
Przyczyny stwardnienia rozsianego
Lekarze i specjaliści wciąż nie potrafią ustalić jednej konkretnej przyczyny tej choroby. Istnieje duża liczba teorii mogących być domniemaną odpowiedzią na pytanie: co tak naprawdę stanowi przyczynę stwardnienia rozsianego? Najbardziej aktualna teoria dotyczy zakażenia retrowirusami, które w następstwie prowadzi do późniejszego upośledzenia prawidłowego funkcjonowania systemu immunologicznego i rozwoju wspomnianego już wcześniej zjawiska autoagresji. Inna teoria przypuszcza, że stwardnienie rozsiane jest efektem licznych mutacji i zmian na poziomie naszej budowy genetycznej. Choć SM nie jest zaliczana do grona chorób dziedzicznych, to jednak często wskazuje się, iż schorzenie jest wyrazem interakcji szeregu pojedynczych genów, które osobno mają raczej niewielki wpływ na jego rozwój. Do pozostałych, domniemanych przyczyn powstawania ognisk demielinizacyjnych zalicza się m.in.:
- Długotrwały i przewlekły stres
- Znaczne niedobory witaminy D3
- Palenie papierosów i nadużywanie alkoholu
Objawy stwardnienia rozsianego – obraz kliniczny pacjenta
Pacjenci cierpiący z powodu stwardnienia rozsianego charakteryzują się charakterystycznym zespołem objawów, które pozwalają na różnicowanie SM z innymi jednostkami chorobowymi. Najbardziej „rozpoznawalnym znakiem” jest przebieg rzutami. W trakcie rzutu następuje nasilenie konkretnych objawów, które po czasie mogą ulec całkowitej lub częściowej remisji. Kolejny rzut jest trudny do przewidzenia i może on pojawić się po różnym okresie. Niemniej jednak kilka intensywnych rzutów może doprowadzić chorego do całkowitego inwalidztwa.
Wśród najczęściej wymienianych i zarazem odnotowywanych symptomów, które występują w asyście stwardnienia rozsianego, wyróżnia się:
- Triadę Charcota (tj. oczopląs, drżenie zamiarowe i mowa skandowana)
- Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego (jednostronne lub bilateralne)
- Zniesienie odruchów brzusznych
- Zaburzenie czynności zwieraczy
- Kurczowy niedowład kończyn dolnych
- Parestezje w obrębie kończyn dolnych i tułowia (objaw Lhermitte’a)
W zależności od lokalizacji ognisk demielinizacyjnych w układzie nerwowym choroba może doprowadzić do pojawienia się innych objawów. Wśród nich warto wspomnieć m.in. o niedowładzie połowiczym, nerwobólach nerwu trójdzielnego, impotencji, układowych zawrotach głowy, a w skrajnych przypadkach nawet i napady padaczkowe. Warto też wspomnieć, że samo stwardnienie rozsiane można podzielić na cztery typy:
- Mózgowo-rdzeniową
- Rdzeniową
- Móżdżkową
- Hemiparetyczną
Stwardnienie rozsiane – rehabilitacja w SM
Stwardnienie rozsiane jest chorobą nieuleczalną, która przy braku prawidłowego postępowania rehabilitacyjnego powoduje stałe postępowanie i pogorszenie stanu chorego. Dlatego podstawowym założeniem kompleksowej fizjoterapii jest poprawa codziennego komfortu życia pacjenta oraz ograniczenie ryzyka kolejnego rzutu. Ważne – nadmierna aktywność fizyczna, zmęczenie, czy skrajne bodźce (np. wysoka lub niska temperatura) zaostrzają stan pacjenta i mogą doprowadzić do przedwczesnego rzutu choroby!
Rehabilitacja neurologiczna podczas pracy z chorym wykorzystuje mnogie bodźce oraz techniki do przeciwdziałania występującym ograniczeniom. Ćwiczenia z zakresu kinezyterapii pozwalają na zapobieżenie zanikom mięśniowym, poprawiają wydolność krążeniowo-oddechową, utrzymanie/wzrost aktualnego zakresu ruchu oraz zwalczanie powstawania przykurczy. Uzupełnieniem rehabilitacji ruchowej jest fizykoterapia, którą należy ukierunkować na złagodzenie i eliminację uciążliwych dolegliwości bólowych oraz złagodzenia występującej spastyczności. W tym przypadku terapeuci mogą posiłkować się korzystnymi właściwościami magnetoterapii, niskiej temperatury (np. nadmuchy schodzonym powietrzem lub dwutlenkiem węgla), a także elektroterapii (zwłaszcza tonoliza i prądy typu TENS do przezskórnej elektrostymulacji). Warto też pamiętać o terapii neurorozwojowej, której założeniem jest wytłumienie nieprawidłowych wzorców ruchowych i ułatwienie odtworzenia upośledzonej motoryki pacjenta. Dlatego też fizjoterapeuci niejednokrotnie decydują się na wprowadzenie elementów z metod PNF czy NDT Bobath.
Jeśli powyższy problem dotyczy także Ciebie, skontaktuj się z nami telefonicznie pod numerem 12 342 81 80 bądź wyślij e-maila na adres info@openmedical.pl. Centrum rehabilitacji i terapii Open Medical tworzą wysoko wyspecjalizowani lekarze, którzy nie tylko posiadają ogromną wiedzę i lata doświadczenia, a także dbają o ciepłą atmosferę. Dołącz do grona zadowolonych pacjentów Open Medical i zacznij żyć pełnią życia!
