Jałowa martwica kości śródstopia (choroba Köhlera II)
Już wcześniej na naszym blogu wspominaliśmy o procesach martwiczych, które obejmowały inne struktury kostne m.in. guz piętowy czy kość piszczelową. Obecnie medycyna wyróżnia około 40 opisanych stanów jałowej martwicy, które jednakowo mogą rozwijać się u dzieci i dorosłych. W każdym z przypadków pojawia się duże zagrożenie dla zdrowia i ryzyko utraty pełnej sprawności ruchowej. W niniejszym artykule omawiamy przypadek jakim jest jałowa martwica kości śródstopia.
Jałowa martwica kości śródstopia – co to jest?
Przypomnijmy, że proces aseptycznej czy też jałowej martwicy odnosi się do zespołu chorobowego obejmującego wszelkie zmiany o charakterze martwiczym w obrębie tkanki kostnej. Charakterystyczną cechą jest brak nawet najmniejszego udziału jakichkolwiek chorobotwórczych drobnoustrojów (np. bakterii, grzybów czy wirusów). W przypadku omawianej części stępu zmiany najczęściej obejmują głowę II kości śródstopia, która znana jest także pod terminem Köhlera I. W sytuacji, gdy nekroza dotyka również głowy sąsiadującej III kości śródstopia (co jest znacznie rzadszym problemem) specjaliści wspominają o chorobie Feriberga- Köhlera II.
Jakie są przyczyny aseptycznej martwicy kości śródstopia?
Podobnie jak w innych modelach zmian martwiczych, tak samo w przypadku nekrozy kości śródstopia głównym czynnikiem obumierania tkanek chrzęstnych i kostnych jest wyraźne upośledzenie ukrwienia tych struktur. Lekarze nie wymieniają jednak konkretnej przyczyny wspomnianych nieprawidłowości. Wśród najczęstszych czynników sprzyjających zaburzeniom właściwego krążenia w strukturach kostnych wymienia się:
- niektóre choroby krwi (np. anemię sierpowatą),
- nieprawidłowości i zaburzenia o podłożu hormonalnym,
- niewłaściwa dieta (np. nadmierne spożycie alkoholu i tłuszczu),
- mniej lub bardziej poważne (mikro) urazy mechaniczne stóp i śródstopia,
- leczenie niektórymi środkami farmakologicznymi (np. glikokortykosteroidami),
- (mikro) zatory żylne i tętnicze spowodowane nieprawidłowym ciśnieniem,
- zmiany przeciążeniowe np. na drodze intensywnego wysiłku fizycznego (w tym także sportu),
- choroby o charakterze autoimmunologicznym (np. RZS – reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty),
Etapy rozwoju jałowej martwicy tkanki kostnej
Pierwsza faza postępowania nekrozy przebiega bez widocznych czy odczuwalnych symptomów i zwykle dotyczy jedynie jej fragmentu. Z biegiem czasu następuje tzw. faza właściwa (aseptycznej martwicy), która skutkuje pierwszymi zmianami martwiczymi w obrębie struktur chrzęstnych i kostnych. Kolejnym punktem jest faza fragmentacji – w miejsce obumierającej tkanki organizm zaczyna wytwarzać nowe komórki, które z czasem zaczynają ją zastępować. Specjaliści zgodnie wskazują, że jest to najbardziej niebezpieczny etap w jałowej martwicy kości. Jest to podyktowane dużym ryzykiem występowania deformacji w trakcie przebudowy struktury kostnej. Ostatnim etapem jest proces odbudowy, który polega na utrwaleniu wcześniejszej „wymiany” martwej tkanki kostnej na nową i zdrową. Przednia część stępu może być jednak zniekształcona, co jest oczywiście uwarunkowane stopniem obciążania głów II i III kości śródstopia.
Objawy jałowej martwicy kości śródstopia – po czym ją rozpoznać?
Podobnie jak i w poprzednich przypadkach zmian martwiczych, tak i w obrębie nekrozy kości śródstopia głównym objawem są stopniowo narastające dolegliwości bólowe. W pierwszych etapach są one nieznaczne, czasami błędnie mylone ze zwykłymi zmianami przeciążeniowymi stóp lub przemęczeniem mięśni (zwłaszcza w przypadku osób o dużym poziomie aktywności fizycznej – miłośników biegania, regularnych spacerów czy tańca). Zwykle są one zlokalizowane w środkowej części śródstopia.
Z czasem, gdy ból zaczyna przybierać mocniejszy charakter, chory może mieć problemy nawet z niewielkim obciążaniem stopy. Prowadzi to do zaburzenia prawidłowego cyklu chodu i utykania. Bolesność uciskowa niejednokrotnie łączy się z występowaniem obrzęku, a narastające zgrubienie może doprowadzić do wyraźnego zniekształcenia obrysu i kształtu całej części ciała. W niektórych przypadkach pacjenci mogą przejawiać wyraźne ograniczenie ruchomości w obrębie palców. Brak właściwego postępowania i długotrwałe obciążanie stopy w tym stanie prowadzi do zwiększenia szans na rozwój niebezpiecznych zmian zwyrodnieniowych stawów, także w obrębie sąsiadujących struktur.
Jałowa martwica kości śródstopia – Diagnostyka i fizjoterapia
Punktem wyjścia jest oczywiście postawienie trafnej diagnozy, co jest możliwe przede wszystkim przez odpowiednie badania obrazowe. Dość ogólny charakter dolegliwości w przypadku aspetycznej martwicy kości wymaga, aby stan stopy został właściwie przeanalizowany. W tym celu poleca się skorzystanie z popularnego RTG, USG czy badania z wykorzystaniem tomografii komputerowej kończyny. Warto jednak dodać, że wczesny etap rozwoju choroby może nie wykazywać występowania widocznych zmian. Stwarza to dodatkowy problem na odpowiednio szybkie wykrycie nekrozy kostnej.
Pocieszającym faktem jest to, że rehabilitacja jałowej martwicy w obrębie śródstopia ma dobre rokowania dla pacjenta. Podstawą jest przede wszystkim wyraźne ograniczenie wyczerpujących treningów i zminimalizowanie aktywności fizycznej. Fizjoterapeuci wielokrotnie podkreślają o istotnej roli zrezygnowania z nadmiernego obciążania stopy objętej patologicznym procesem martwiczym. Rehabilitacja dobierana jest indywidualnie do aktualnego stanu chorego oraz stopnia zaawansowania zmian (tj. wielkości występujących deformacji). Jednak w większości przypadków wykorzystuje się m.in.:
- ćwiczenia wzmacniające osłabione grupy mięśniowe,
- odciążające wkładki ortopedyczne (dla ograniczenia dolegliwości bólowych),
- farmakologiczne środki przeciwzapalne (w przypadkach ostrej postaci choroby).
Jeśli powyższy problem dotyczy także Ciebie, skontaktuj się z nami telefonicznie pod numerem 12 342 81 80 bądź wyślij e-maila na adres info@openmedical.pl. Centrum rehabilitacji i terapii Open Medical tworzą wysoko wyspecjalizowani lekarze, którzy nie tylko posiadają ogromną wiedzę i lata doświadczenia, a także dbają o ciepłą atmosferę. Dołącz do grona zadowolonych pacjentów Open Medical i zacznij żyć pełnią życia!
