Fizjoterapia w napięciowych bólach głowy
Czy znasz kogoś, kogo nigdy nie bolała głowa? Jest to powszechna dolegliwość, która istotnie wpływa na samopoczucie wielu osób. Do najczęściej występujących rodzajów tego objawu należy migrena oraz napięciowe bóle głowy, znane również pod skrótem TTH (ang. tension-type headache). Dziś spróbujemy przybliżyć Ci, Drogi Czytelniku, te drugie, natomiast tematu migren podejmiemy się w kolejnych wpisach.
W zależności od źródła, szacuje się że aż 46% do 78% populacji na świecie zmaga się z występowaniem omawianej dziś dolegliwości. Jest to najczęściej występujący pierwotny ból głowy, który odpowiada za większą absencję w pracy niż migrena.
Po czym możemy poznać, że właśnie mamy atak napięciowego bólu głowy? Nie wyróżnia się on niczym szczególnym, natomiast zwykle jest on opisywany jako uczucie ciasnego hełmu lub obręczy zaciśniętej wokół czaszki. Trwa on od kilkudziesięciu minut do kilku dni, występuje obustronnie, ma charakter uciskający. Charakterystyczne jest to, że nie jest to pulsujący ból i nie nasila się wraz z codziennymi czynnościami.
Co najczęściej robimy, jeżeli dopadnie nas atak napięciowego bólu głowy? Sięgamy po tabletki przeciwbólowe. Spróbujemy dzisiaj zastanowić się, czy jest to jedyne „koło ratunkowe”, czy może jednak istnieją inne sposoby na walkę z tą dyskomfortową dolegliwością. Przeczytaj tekst i zobacz jak łatwo możesz sam wykonać masaż na ból głowy, zamiast łykać kolejne leki.
Skąd się biorą napięciowe bóle głowy?
Przyczyn omawianej dolegliwości jest wiele, a większość z nich jest związana z dużym napięciem mięśni w okolicy czaszki i szyi (właśnie dlatego masaż na ból głowy może być skuteczną formą leczenia). Wśród powodów występowania TTH wyróżniamy między innymi: zaburzenia emocjonalne oraz silny stres prowadzące do nawyku zaciskania zębów i przyjmowania postawy sprzyjającej powstawaniu punktów spustowych i przeciążeń w obrębie mięśni, zaburzenia snu, zbyt małą ilość przyjmowanych płynów, uszkodzenia odcinka szyjnego kręgosłupa, bruksizm, problemy ze stawami skroniowo-żuchwowymi oraz wady zgryzu.
Napięciowe bóle głowy – fizjoterapia
Przyjmowanie tabletek przeciwbólowych jest leczeniem objawowym i przynosi ulgę tylko na chwilę (jak z pewnością już wielokrotnie zauważyłeś). Ponadto są to najczęściej leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które przyjmowane w zbyt dużej ilości i bez kontroli, mogą silnie podrażniać błonę śluzową żołądka. Może warto by było spróbować terapii działających przyczynowo? Skoro za występowanie napięciowego bólu głowy najczęściej odpowiedzialne są zburzenia w obrębie mięśni to warto z tym problemem udać się do specjalistów od układu mięśniowo-powięziowego czyli fizjoterapeutów. Mają oni ogromny wachlarz metod i technik, które pozwolą na zlikwidowanie przyczyny dolegliwości i pozwolą na skuteczne ograniczenie liczby i częstości przyjmowania leków przeciwbólowych. W ramach fizjoterapii napięciowego bólu głowy wykorzystuje się formy leczenia takie jak: ćwiczenia rozluźniające, reedukacja postawy ciała, relaksacja i ćwiczenia wyciszające, techniki biofeedback, masaż napiętych struktur mięśniowo-powięziowych, terapia punktów spustowych, igłoterapia sucha, manipulacje odcinka szyjnego kręgosłupa, terapia podpotyliczna, ćwiczenia aerobowe oraz edukacja w zakresie zdrowych nawyków. Warto zauważyć, że źródła naukowe wskazują na bardzo dobre efekty terapii manualnej (w tym masażu) polegające na mniejszej intensywności bólu, lepszym zakresie ruchomości odcinka szyjnego kręgosłupa oraz poprawie jakości życia dorosłych zmagających się z napięciowym bólem głowy.
Masaż na ból głowy – zrób to sam!
Mamy dobrą wiadomość dla wszystkich, którzy w danym momencie nie mają możliwości skorzystania z usług fizjoterapeuty, aby uporać się z napięciowym bólem głowy. Masaż mięśni czaszki i szyi możesz wykonać samodzielnie. Zanim jednak przystąpisz do wykonywania odpowiednich technik, poznaj bliżej „winowajców” Twoich dolegliwości. Są to najczęściej mięśnie takie jak:
- mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, który możesz wyczuć na przednio-bocznej części szyi po lewej i prawej stronie – silnie przeciążany na przykład podczas długich godzin spędzonych przed komputerem,
- mięsień czworoboczny grzbietu, znajdujący się w okolicy Twojego karku, ramion i łopatek oraz przypominający swoim kształtem „mnisi kaptur” – bardzo często w jego przebiegu tworzą się punkty spustowe, co ciekawe, reaguje także wzmożonym napięciem na przewlekły stres,
- mięsień żwacz, który jest silnym mięśniem odpowiadającym za ruchy żuchwą, zlokalizowany po jednej i drugiej stronie twarzy – dolegliwości w jego obrębie pojawiają się w sytuacjach, kiedy przez dłuższy czas człowiek zaciska zęby (nawet nieświadomie, nie zwracając na to swojej uwagi),
- mięśnie skroniowe, przypominające wachlarze, które rozpoczynają się nad uszami, a kończą na żuchwie – podobnie jak mięsień żwacz uczestniczą w ruchach żuchwy,
- grupa mięśni podpotylicznych, obejmuje kilka drobnych struktur mięśniowych poniżej potylicy – są one silnie napięte i skrócone jeżeli pozostajemy w pozycji tzw. „sępa” przed komputerem lub długotrwale utrzymujemy postawę obronną w reakcji na duży stres.
Masaż na ból głowy polega na stopniowym i delikatnym zagłębianiem się palcami w powyżej opisane tkanki. Najpierw powierzchniowo głaskamy podłużnymi ruchami i rozcieramy kolistymi wszystkie wymienione mięśnie, zaczynając od czaszki, poprzez okolicę stawów skroniowo-żuchwowych, kończąc na szyi, karku i ramionach. Następnie spróbuj delikatnie rozmasować każdy z osobna mięsień, ugniatając go palcami. Jeżeli zauważysz, że któryś punkt sprawia Ci więcej bólu, to zatrzymaj się tam na dłużej i wytrzymaj ucisk, dopóki dyskomfort nie zacznie maleć. Zakończ masaż głaskaniem struktur.
Problematyczną do masażu jest grupa mięśni podpotylicznych, które znajdują się dosyć głęboko. W celu ich rozluźnienia powstały różnego rodzaju masażery i rollery dostępne powszechnie na rynku. Natomiast takim domowym sposobem na te mięśnie jest wykorzystanie wysokiego oparcia krzesła lub zagłówka w łóżku. Wystarczy oprzeć o krawędź tkanki zlokalizowane poniżej potylicy i pozwolić jej na powolne i stopniowe zagłębianie się w szyję.
Pamiętaj, że żadna z omawianych technik nie powinna pogarszać Twojego stanu zdrowia. Jeżeli poczujesz się gorzej zrezygnuj z automasażu i udaj się do specjalisty. Najlepiej, aby to właśnie fizjoterapeuta najpierw nauczył Cię podstawowych technik rozluźniających mięśnie czaszki i szyi, które mógłbyś stosować w warunkach domowych. Należy brać pod uwagę, że szyja stanowi miejsce występowania wielu ważnych dla życia naczyń i nerwów, które możemy podrażnić nieumiejętnymi działaniami.
Jak widzisz, istnieje wiele metod radzenia sobie z napięciowym bólem głowy. Fizjoterapia pozostaje skuteczną formą leczenia, bez konieczności stosowania zatrważającej ilości leków przeciwbólowych. Mamy również receptę na to, aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się ataku omawianej dolegliwości. Brzmi ona: „prowadź swoje życie tak, aby przewlekły stres trzymał się od Ciebie jak najdalej”.
Źródła:
- Cumplido-Trasmonte C., Fernández-González P., Alguacil-Diego I.M., Molina-Rueda F.: Manual therapy in adults with tension-type headache: A systematic review. Neurologia (Engl Ed). 2021 Sep;36(7):537-547.
- Do T.P., Heldarskard G.F., Kolding L.T., Hvedstrup J., Schytz H.W.. Myofascial trigger points in migraine and tension-type headache. J Headache Pain. 2018 Sep 10;19(1):84.
- Scripter C. Headache: Tension-Type Headache. FP Essent. 2018 Oct;473:17-20.
- Siemiński M.: Napięciowe bóle głowy w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 11. No. 6. 2017.
