Uszkodzenie barku typu SLAP po urazach sportowych – objawy, przyczyny i metody leczenia

Uszkodzenie barku typu SLAP po urazach sportowych – objawy, przyczyny i metody leczenia

Uszkodzenia struktur stawu barkowego należą do dysfunkcji, które istotnie wpływają na możliwość wykonywania naszych codziennych czynności – zarówno w domu, jak i w pracy. Na pewno wielokrotnie usłyszałeś o zespole bolesnego barku – jest to pojęcie, które stanowi pewnego rodzaju „worek” różnorakich zaburzeń w okolicy ramienia. Mogą być one wynikiem urazów sportowych lub nakładających się na siebie przez wiele lat przeciążeń, które prowadzą do zmian zwyrodnieniowych. Dziś chcielibyśmy przybliżyć Ci, Drogi Czytelniku, uszkodzenie barku typu SLAP, które bardzo często ma przyczynę urazową w wyniku aktywności sportowej. Co kryje się pod tym tajemniczym skrótem? Pełne rozwinięcie brzmi „Superior Labrum Anterior to Posterior”, co oznacza górny obrąbek stawu barkowego. Przeważnie używamy tego stwierdzenia przy rozpoznaniu uszkodzeń tej struktury. Właśnie ten temat chcemy szczegółowo rozwinąć w dzisiejszym tekście. Dowiesz się również, jakich objawów uszkodzenia typu SLAP możesz się spodziewać, a także poznasz sposoby jego leczenia.

CZYM JEST OBRĄBEK STAWU BARKOWEGO?

Jako że głównym „poszkodowanym” w uszkodzeniu SLAP jest obrąbek stawu barkowego, to spróbujmy bliżej poznać tę anatomiczną strukturę. Umiejscowiona jest wokół wydrążenia stawowego łopatki, które stanowi panewkę stawową dla stawu ramiennego. Zadaniem obrąbka jest zwiększenie powierzchni stawowej dla głowy kości ramiennej. Jego górna część natomiast uczestniczy w przyczepie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego, zwanego potocznie bicepsem do guzka nadpanewkowego łopatki. Łatwo zatem domyślić się, że w wyniku takich uwarunkowań anatomicznych, bohater dzisiejszego tekstu jest cały czas narażony na różnego rodzaju naprężenia i przeciążenia.

USZKODZENIE TYPU SLAP – OBJAWY

Do uszkodzenia barku typu SLAP dochodzi najczęściej w wyniku mocnego skurczu bicepsa, co powoduje oderwanie obrąbka. Możemy tu wyróżnić dwa podstawowe mechanizmy: silne pociągnięcie (np. złapanie za uchwyt, aby uniknąć przewrócenia się) lub ucisk na strukturę obrąbka (podparcie się ramieniem podczas upadku). Zdarza się również, że jest to uraz towarzyszący zwichnięciom stawu ramiennego. Możemy mieć do czynienia też z uszkodzeniem na tle zwyrodnieniowym, szczególnie u sportowców uprawiających dyscypliny wymagające rzutów zza głowy. Wtedy w wyniku wieloletnich mikrouszkodzeń nakładających się na siebie, dochodzi do urazu.

Najczęstsze objawy uszkodzenia typu SLAP to między innymi:

• ból,
• uczucie przeskakiwania, zacinania, blokowania i trzeszczenia w stawie – szczególnie podczas ruchów zza głowy,
• nasilenie dolegliwości podczas leżenia na uszkodzonym w wyniku urazu barku.

Ze względu na niespecyficzność objawów, przydatnymi w postawieniu trafnej diagnozy są badania, takie jak rezonans magnetyczny oraz artroskopia stawu.

MOŻLIWOŚCI LECZENIA USZKODZENIA TYPU SLAP

Leczenie uszkodzenia SLAP jest uzależnione od tego, z jakim typem urazu mamy do czynienia.

Klinicznie wyróżniamy 4 podstawowe rodzaje tej dysfunkcji:

• Typ I – nadszarpnięcie górnej części obrąbka stawu barkowego, bez jego oderwania od panewki (najczęściej na tle zwyrodnieniowym),
• Typ II – obrąbek wykazuje nadmierną ruchliwość, ponieważ jego przyczep do panewki jest niestabilny.
• Typ III – nazywany zamiennie „rączką od wiadra”, ponieważ uszkodzenie przypomina właśnie taką „rączkę”, która jest uwięziona podczas ruchu między głową kości ramiennej a panewką.
• Typ IV – również przypomina „rączkę od wiadra”, ale jest znacznie poważniejszy ze względu na oderwanie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego od jego przyczepu.

W przypadku omawianych urazów lekarze najczęściej decydują się na leczenie artroskopowe, ponieważ forma zachowawcza rzadko przynosi satysfakcjonujące rezultaty. Natomiast po przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego, fizjoterapia staje się fundamentem dalszych działań. Warto zauważyć, że postępowanie usprawniające będzie różne w zależności od metodyki zabiegu, na którą zdecyduje się lekarz. Przy uszkodzeniach SLAP typu I i III celem ingerencji jest chirurgiczne oczyszczenie zniszczonych tkanek obrąbka stawu barkowego, natomiast przy typie II i IV niestabilne elementy są mocowane przy pomocy specjalnych szwów kotwiczących (w tym przypadku działania fizjoterapeutyczne muszą koniecznie uwzględniać ochronę gojącej się tkanki i przyczepu ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego, dlatego cechują się wyjątkową ostrożnością).

W pooperacyjnej rehabilitacji pacjentów po uszkodzeniu barku typu SLAP można wyróżnić zabiegi kinezyterapeutyczne, fizykoterapeutyczne oraz manualne. W pierwszych dobach pozabiegowych lekarz może zadecydować o konieczności unieruchomienia stawu z wykorzystaniem na przykład temblaka. Nie zwalnia to jednak z wykonywania właściwych dla tego czasu delikatnych ćwiczeń ruchowych. Są one indywidualnie dopasowane do etapu regeneracji tkanek i mają na celu poprawę krążenia, odzyskanie funkcjonalnego zakresu ruchomości oraz przywrócenie odpowiedniej siły mięśniowej. Terapię ruchową uzupełnia się fizykoterapią, której zadaniem jest złagodzenie dolegliwości bólowych oraz wspomaganie procesów regeneracyjnych organizmu. Taką możliwość stwarzają zabiegi z zakresu krioterapii i laseroterapii, a także elektrolecznictwo oraz terapia SIS (pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości). Metody wykorzystywane przez terapeutę powinny być dostosowane do stanu zdrowia pacjenta. Warto zgłosić się do gabinetu fizjoterapeuty nawet wiele lat po zabiegu – szczególnie jeżeli wciąż doświadczasz dolegliwości bólowych uniemożliwiających codzienne funkcjonowanie. Natomiast, jeśli po urazie nie ma już śladu, to pamiętaj, że tylko uwzględnianie zasad prewencji powtórnego urazu może Cię przed nim uchronić – zwłaszcza jeżeli jesteś sportowcem. Może się okazać, że konieczna będzie zmiana wzorców ruchowych i technik wykorzystywanych w aktywnościach sportowych. Kontynuacja współpracy z fizjoterapeutą lub trenerem medycznym umożliwi Ci właśnie taką pełnowymiarową profilaktykę ponownych uszkodzeń w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego.

Uszkodzenie barku typu SLAP jest częstym urazem wśród sportowców oraz osób zmagających się z przewlekłymi, wieloletnimi dolegliwościami okolicy ramienia. Warto zatem posiadać podstawową wiedzę o mechanizmie jego powstawania, objawach oraz metodach leczenia i fizjoterapii. Ze względu na swoją złożoność anatomiczną i skomplikowane zależności biomechaniczne, staw barkowy jest dosyć problematyczną okolicą do diagnostyki i postępowania usprawniającego. Tylko stuprocentowe zaangażowanie w proponowaną terapię, ścisłe przestrzeganie zaleceń specjalistów oraz dobra współpraca z lekarzem ortopedą oraz fizjoterapeutą umożliwi skuteczne zlikwidowanie problemów związanych z uszkodzeniem typu SLAP.

Źródła:

1. Anatomia prawidłowa człowieka. Osteologia. Red. J. Walocha. Wydanie I. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
2. Białoszewski D.: Fizjoterapia w ortopedii, PZWL, Warszawa 2014.
3. Brotzman S. B., Wilk K. E.: Rehabilitacja ortopedyczna. Tom 1. Wydanie I. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008.
4. Hochschild J.: Anatomia funkcjonalna dla fizjoterapeutów. Wydanie I polskie red. Paweł Posłuszny, MedPharm Polska, Wrocław 2020.
5. J. Sobotta: Atlas anatomii człowieka. Ogólne pojęcia anatomiczne. Narządy ruchu. Wydanie IV. Edra Urban & Partner, Wrocław 2016.
6. McMahon P. J.: Medycyna Sportowa. Współczesne metody diagnostyki i leczenia. Wydanie I. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2009.
7. Maxey L., Magnusson J.: Pooperacyjna rehabilitacja pacjentów ortopedycznych, DB
   Publishing, 2018.