Jak wyleczyć uszkodzenie łąkotki kolana?
Rosnąca obecnie popularność aktywnych form wypoczynku wiąże się z powszechnie występującymi urazami w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego. Nie znaczy to jednak, że należy rezygnować z szeroko pojętej aktywności fizycznej. Dziś chcielibyśmy przyjrzeć się malutkiej strukturze służącej jako główny amortyzator jednego ze stawów kończyny dolnej – łąkotce w kolanie. W niniejszym artykule poznasz jej budowę i funkcję, mechanizmy uszkodzeń oraz dowiesz się jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki i co można na to poradzić.
Czym tak naprawdę jest łąkotka w kolanie?
Łąkotki to struktury o charakterystycznym kształcie półksiężyców zbudowane z elastycznej chrząstki włóknistej. Ich głównym zadaniem jest pełnienie roli pewnego rodzaju „zderzaka”, który ma ochraniać chrząstkę stawową przed urazami mechanicznymi. W każdym kolanie wyróżniamy łąkotkę przyśrodkową i boczną. Pierwsza z nich jest większa i silnie zrośnięta z torebką stawową oraz więzadłem pobocznym piszczelowym (MCL – ang. medial colateral ligament), co przekłada się na jej zwiększoną podatność na urazy. Łąkotka boczna natomiast nie ma połączenia z więzadłem pobocznym strzałkowym (LCL – ang. lateral colateral ligament), więc wykazuje znacznie większą ruchomość niż łąkotka przyśrodkowa.
Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki?
Uszkodzenie łąkotki dotyczy głównie osób młodych, aktywnie uprawiających sport. Urazy pojawiają się najczęściej przy aktywnościach, którym towarzyszy ruch gwałtownego skrętu kolana przy jednoczesnym zgięciu w tym stawie. Mogą pojawić się również u osób po czterdziestym roku życia w wyniku postępujących zmian zwyrodnieniowych i przeciążeniowych.
Silne dolegliwości bólowe, uczucie „zablokowanego” kolana, ograniczenie zakresu ruchu oraz obrzęk to typowe objawy uszkodzenia łąkotki. Może pojawić się również wyczuwalne „strzelanie” lub „trzaskanie” podczas ruchów wykonywanych w stawie. Należy pamiętać, że bardzo często kontuzjom łąkotki przyśrodkowej towarzyszy również uraz więzadeł MCL i ACL (więzadło krzyżowe przednie). Ten rodzaj uszkodzenia jest znany pod nazwą: triada O’Donoghue.
Jeśli zdarzyło Ci się doświadczyć wymienionych powyżej objawów to koniecznie zgłoś się do lekarza specjalisty lub fizjoterapeuty, który przeprowadzi z Tobą szczegółową rozmowę dotyczącą Twojego problemu oraz mechanizmu uszkodzenia łąkotki. Wykona również specyficzne testy, które pozwolą na zidentyfikowanie konkretnych struktur odpowiedzialnych za występowanie objawów. Pamiętaj, że te próby mogą wywołać u Ciebie ból – są jednak niezbędne dla postawienia trafnej diagnozy i zaplanowania odpowiedniego postępowania. Lekarz może zlecić także badania obrazowe stawu kolanowego w celu oceny typu urazu oraz jego rozległości.
Uszkodzenie łąkotki – leczenie
Łąkotka w kolanie charakteryzuje się dosyć specyficzną formą odżywiania. Ze względu na to, że naczynia krwionośne zaopatrują tylko jej obwodową część, to strona wewnętrzna jest odżywiana na zasadzie dyfuzji substancji odżywczych z płynu stawowego. Właśnie dlatego możliwości postępowania w wypadku uszkodzenia łąkotki są uzależnione od lokalizacji urazu oraz trybu życia pacjenta. Jeśli ubytek w jej obrębie znajduje się w dobrze unaczynionej części zewnętrznej to istnieje duża szansa na samoczynne zagojenie. W takiej sytuacji podejmuje się leczenie zachowawcze mające na celu likwidację dolegliwości bólowych oraz obrzęku, oszczędzanie kończyny oraz poprawę siły, stabilizacji stawu i przywrócenie pełnego zakresu ruchomości.
Na pewno wiele słyszałeś o zabiegach artroskopowych wykonywanych w ramach leczenia urazów stawu kolanowego. Chcemy Cię jednak uspokoić. Nie każde uszkodzenie łąkotki wymaga interwencji chirurgicznej. Podczas konsultacji fizjoterapeutycznej rehabilitant może wykorzystać zabiegi fizykoterapeutyczne, które doraźnie zmniejszą ból i obrzęk, a odpowiednio dobrane ćwiczenia wzmacniające złagodzą problem. Pamiętaj, że najskuteczniejsze leczenie jest możliwe wtedy, gdy fizjoterapeuta i lekarz ściśle współpracują ze sobą – dlatego nie rezygnuj z konsultacji lekarskiej.
Jeżeli uraz dotyczy wewnętrznej części łąkotki, lekarz może zadecydować o konieczności wykonania artroskopii, w czasie której usunie uszkodzoną strukturę, albo podejmie się próby zszycia rozerwanej tkanki. Rehabilitacja po obu tych zabiegach będzie się znacznie różniła. Pamiętaj, że nie istnieją uniwersalne ćwiczenia na uszkodzoną łąkotkę. Program fizjoterapii musi być indywidualnie dopasowany do rodzaju zabiegu, potrzeb pacjenta oraz lokalizacji uszkodzenia.
W przypadku usunięcia łąkotki w kolanie pacjenci osiągają optymalny zakres ruchomości bardzo szybko, ze względu na brak struktury, którą trzeba ochraniać. Z dużym prawdopodobieństwem będziesz mógł obciążać operowaną kończynę w granicach tolerancji bólowej już w pierwszych godzinach po usunięciu uszkodzonej łąkotki. Ćwiczenia, które zaproponuje Ci fizjoterapeuta będą miały na celu szybkie opanowanie bólu i obrzęku, uzyskanie pełnego zakresu ruchu w stawie oraz wzmocnienie mięśni czworogłowych, aby zapewnić dobrą stabilizację kolana. Niestety dużym minusem tego zabiegu są jego następstwa, czyli szybkie pojawienie się zmian zwyrodnieniowych chrząstki stawowej.
Zupełnie inaczej wygląda powrót do sprawności w przypadku szycia łąkotki, gdzie priorytetem jest ochrona gojących się tkanek. Tutaj rehabilitacja przebiega stopniowo i dosyć powoli, a możliwości ćwiczeń są uzależnione od rozmiaru uszkodzenia, techniki operacyjnej oraz materiału i liczby szwów. W większości przypadków konieczne jest odciążanie kończyny poprzez wykorzystanie kul podczas chodu. Zakres bezpiecznego obciążania stawu powinien ustalić lekarz, który wykonywał zabieg.
Pamiętaj, że niezależnie od zastosowanej metody leczenia, osoby, które doświadczyły urazu łąkotki w kolanie są bardziej narażone na pojawienie się zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu. Z tego względu bardzo istotnym jest wdrożenie odpowiedniej profilaktyki polegającej na regularnym ruchu oraz nauce poprawnej techniki wykonywania aktywności sportowych.
Podsumowując, te dwie nieduże struktury anatomiczne potrafią narobić nie lada ambarasu, z którym najskuteczniej można sobie poradzić poddając się zabiegowi artroskopii kolana. Pamiętaj jednak, że nie jest to złoty środek dla każdego. Są przypadki, w których o wiele więcej korzyści będzie można osiągnąć wykorzystując metody leczenia zachowawczego. Po lekturze niniejszego artykułu z pewnością będzie Ci łatwiej rozmawiać z lekarzem, jeżeli kiedykolwiek pojawi się u Ciebie problem ze stawem kolanowym. Już wiesz czym różni się łąkotka boczna od przyśrodkowej, jak wygląda najczęstszy mechanizm urazu oraz poznałeś wady i zalety poszczególnych form leczenia tego typu uszkodzenia. Naszym zdaniem „lepiej zapobiegać, niż leczyć” – jak głosi słynne przysłowie, dlatego nie zapominaj o podstawowych zasadach profilaktyki urazów układu mięśniowo-szkieletowego. Po pierwsze, musisz być dobrze przygotowany pod kątem fizycznym do dyscypliny aktywności sportowej, której chcesz się podjąć. Pamiętaj o treningu wzmacniającym mięśnie, które odpowiadają za stabilność Twojego ciała. Nigdy nie rezygnuj też z rozgrzewki, która jest bezpośrednim przygotowaniem do każdej aktywności, a poziom trudności poszczególnych treningów zwiększaj stopniowo, aby nie narażać się niepotrzebnie na przeciążenia układu ruchu.
Źródła:
- Anatomia prawidłowa człowieka. Osteologia. Red. J. Walocha. Wydanie I. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
- Białoszewski D.: Fizjoterapia w ortopedii, PZWL, Warszawa 2014.
- Brotzman S. B., Wilk K. E.: Rehabilitacja ortopedyczna. Tom 2. Wydanie I. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
- Sobotta: Atlas anatomii człowieka. Ogólne pojęcia anatomiczne. Narządy ruchu. Wydanie IV. Edra Urban & Partner, Wrocław 2016.
- McMahon P. J.: Medycyna Sportowa. Współczesne metody diagnostyki i leczenia. Wydanie I. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2009.
- Maxey L., Magnusson J.: Pooperacyjna rehabilitacja pacjentów ortopedycznych, DB
Publishing, 2018.
