Rola terapii manualnej w fizjoterapii
Fizjoterapeuci to specjaliści, których zadaniem jest pomoc w przywróceniu sprawności każdemu, kto tego potrzebuje. W tym celu mogą wykorzystywać wiele różnorodnych metod i narzędzi. Pewnie wielokrotnie spotkałeś się z pojęciem „terapii manualnej”. Określenie to, najczęściej kojarzy się z potocznie zwanym „strzelaniem stawami”. Jest to skojarzenie dosyć krzywdzące dla bogatego działu terapeutycznego, którym jest fizjoterapia manualna (wolimy używać określenia „terapia”, wiemy jednak, że duże grono pacjentów, używa tych nazw zamiennie). W dzisiejszym artykule chcielibyśmy przedstawić Wam kilka ważnych kwestii, które nierozerwalnie wiążą się z postępowaniem fizjoterapeutycznym. Zastanowimy się na czym polega terapia manualna, dlaczego zajmuje ważne miejsce w rehabilitacji oraz kto może z niej bezpieczne korzystać. Zapraszamy do lektury tekstu, po którym łatwiej zrozumiesz techniki, z którymi możesz spotkać się w gabinecie fizjoterapeuty.
TERAPIA MANUALNA – CO TO JEST?
W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie: „terapia manualna – co to jest?” musimy najpierw zastanowić się nad składowymi fizjoterapii. Zabiegi fizjoterapeutyczne można podzielić na trzy główne kategorie, do których należą: kinezyterapia (leczenie ruchem), fizykoterapia (wykorzystywanie bodźców fizykalnych) oraz terapia manualna. Ta ostatnia jest grupą różnorodnych technik wykonywanych rękami terapeuty bezpośrednio na tkankach pacjenta. Inaczej mówiąc jest to po prostu „leczenie ręczne”, które może być prowadzone według różnych metod i szkół.
Już w czasach starożytnych Hipokrates zalecał taką formę leczenia dolegliwości związanych z kręgosłupem. Przez kolejne stulecia, lekarze rozwijali techniki znane dziś jako fizjoterapia manualna i wykorzystywali je w terapii pacjentów z bólem. Pod koniec XIX wieku w Stanach Zjednoczonych narodziły się koncepcje osteopatii i chiropraktyki, które propagują holistyczne podejście do zdrowia człowieka i w znacznym stopniu opierają się na leczeniu manualnym. Natomiast w połowie XX wieku brytyjski lekarz James Cyriax postanowił połączyć terapię manualną z tradycyjnym postępowaniem ortopedycznym. Jego koncepcja stanowi obecnie jedną z głównych szkół postępowania manualnego w leczeniu zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego.
NA CZYM POLEGA TERAPIA MANUALNA?
Już śpieszymy z wyjaśnieniem tego, na czym polega terapia manualna. Jak wspomnieliśmy powyżej jest to tzw. leczenie rękami. Z ich pomocą można prowadzić usprawnianie tkanek miękkich np. mięśni, jak również struktur stawowych i nerwów. Pod hasłem fizjoterapii manualnej najczęściej kryją się zabiegi takie jak: wszelkiego rodzaju masaże (w tym Masaż Tkanek Głębokich, masaż poprzeczny), terapia powięziowa, manipulacje i mobilizacje stawów, trakcje, kompresje, ślizgi w ich obrębie lub techniki neuromobilizacji. Każdy z nich ma swoją indywidualną metodykę i założenia, sposób diagnostyki, a także cele, w których są stosowane. Zgłębiając temat terapii manualnej możesz spotkać się również z określeniami takimi jak: metoda Cyriaxa, metoda Butlera, metoda Kaltenborna-Evjentha, metoda Maitlanda, metoda Upledgera. Dokładna charakterystyka wymienionych metod nie jest celem dzisiejszego wpisu, ze względu na ogromne bogactwo technik i narzędzi, które mają do zaoferowania w walce z bólem i utratą funkcji stawów. Jeżeli jesteś zainteresowany pogłębieniem wiedzy na ich temat, to zacznij od rozmowy ze swoim fizjoterapeutą – szczególnie jeżeli w codziennej pracy posługuje się jedną z nich :).
Jaką rolę w fizjoterapii pełni terapia manualna i dlaczego wykorzystuje się ją w gabinetach? Po pierwsze stanowi ona doskonałe narzędzie do pracy na strukturze, czyli zaburzonej tkance, dzięki czemu łatwiejsze jest późniejsze leczenie ruchem i wykonywanie ćwiczeń (niezależnie od tego, czy ruch jest utrudniony przez dysfunkcję mięśniową, więzadłową czy nerwową). Po drugie, techniki manualne skutecznie zmniejszają dolegliwości bólowe, ulepszają zdolności adaptacyjne tkanek poprzez zmniejszenie ich wrażliwości mechanicznej oraz poprawiają zakres ruchomości, a co za tym idzie – pozytywnie wpływają na funkcje i wykonywanie codziennych czynności (NAJWAŻNIEJSZY CEL FIZJOTERAPII). Jest to możliwe dzięki skomplikowanym procesom neurofizjologicznym, które uaktywniają się w wyniku stosowania terapii manualnej. Metody te pozwalają na poprawę ukrwienia tkanek, a tym samym ich stanu odżywienia, ułatwiają ślizg między tkankami, zapobiegając ich zwłóknieniom i zrostom, a niektóre nawet przyczyniają się do wywołania „mikro” stanu zapalnego, którego celem jest aktywacja mechanizmów regeneracyjnych oraz przebudowy tkanek.
FIZJOTERAPIA MANUALNA – PRZECIWWSKAZANIA i WSKAZANIA
Metody terapii manualnej są obecnie wykorzystywane w leczeniu wielu zaburzeń. Najczęściej są to dysfunkcje stawów obwodowych i kręgosłupa, różnego rodzaju dolegliwości bólowe, blizny, konsekwencje unieruchomienia, uciski na nerwy obwodowe (np. w zespole cieśni nadgarstka), bolesne miesiączki, bóle głowy, przykurcze mięśniowo-powięziowe, punkty spustowe, problemy stawów skroniowo-żuchwowych i wiele, wiele innych schorzeń z różnych dziedzin medycyny.
Czy jest to forma leczenia bezpieczna dla każdego pacjenta? Trudno jednoznacznie udzielić odpowiedzi na to pytanie. Przeciwwskazania do terapii manualnej mogą być różne w zależności od poszczególnych metod i technik, których – jak już wiesz, Drogi Czytelniku – jest bardzo dużo. Bez względu na to, jaką formą leczenia manualnego pracuje Twój rehabilitant, to zawsze powinieneś poinformować go o następujących sytuacjach:
- gorączka,
- stały ból, wybudzający w nocy, którego nasilenie jest niezależne od pozycji – jest taki sam bez względu na to, czy się ruszasz, czy nie,
- historia nowotworowa,
- nagła utrata masy ciała w ostatnim czasie, bez zidentyfikowanej przyczyny,
- problemy z sercem: arytmia, choroba niedokrwienna serca, przebyte zawały, wszczepione elementy elektroniczne (rozrusznik, kardiowerter-stymulator),
- przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych, zaburzenia krzepnięcia krwi (skłonność do krwawień, siniaków),
- świeże złamania,
- osteoporoza,
- wszczepione endoprotezy, stabilizacje wewnętrzne kości,
- zakrzepica żył głębokich, zator płucny, udar mózgu,
- choroby zapalne stawów, np. RZS, ZZSK,
- problemy i infekcje skórne.
Drogi Czytelniku, wiesz już co to jest terapia manualna i mamy nadzieję, że niniejszy artykuł pozwolił Ci na odkrycie najważniejszych korzyści płynących z tej formy leczenia. Zapraszamy do skorzystania z oferty naszych gabinetów, gdzie wykwalifikowani terapeuci manualni mogą pomóc Ci w walce z dolegliwościami układu mięśniowo-szkieletowego. Nasz zespół dokładnie oceni Twoje indywidualne potrzeby i dostosuje postępowanie fizjoterapeutyczne do Twojego stanu zdrowia. Nie czekaj dłużej i daj swojemu ciału szansę na regenerację!
Źródła:
- Klukowski K.: Słownik fizjoterapii. Mianownictwo polsko-angielskie i angielsko-polskie z definicjami. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2014
- Molina-Álvarez M., Arribas-Romano A., Rodríguez-Rivera C., García M.M., Fernández-Carnero J., Armijo-Olivo S., et al.: Manual Therapy Effect in Placebo-Controlled Trials: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Environ Res Public Health. 2022 Oct 28; 19(21):14021.
- Smith A.R. Jr.: Manual therapy: the historical, current, and future role in the treatment of pain. ScientificWorldJournal. 2007 Feb 2; 7:109-20.
- Tsokanos A., Livieratou E., Billis E., Tsekoura M., Tatsios P., Tsepis E., et al.: The Efficacy of Manual Therapy in Patients with Knee Osteoarthritis: A Systematic Review. Medicina (Kaunas). 2021 Jul 7; 57(7):696.
